Đau thần kinh tọa hay thoái hóa cột sống

Đau thần kinh tọa thường do thoat vi dia dem cột sống thắt lưng gây ra, đôi khi kèm theo tê, yếu chân hoặc teo cơ… Tuy nhiên, đau thần kinh tọa còn có thể do nhiều nguyên nhân khác như dau lung, hẹp ống sống, gai cot song viêm khớp cột sống, viêm đĩa đệm, viêm thần kinh tọa, u thần kinh tọa…

Bên ngoài đĩa đệm là bao xơ dày và chắc, bên trong là một chất nhầy, gần giống như tròng trắng trứng gọi là nhân nhầy. Khi bao xơ bị rách, nhân nhầy bên trong sẽ thoát ra ngoài, tạo thành một khối gọi là khối thoát vị. Nếu khối thoát vị đè vào rễ thần kinh sẽ gây ra các hiện tượng như đau, tê, yếu liệt… Khi thoat vi dia dem ở vùng thắt lưng, các rễ tạo thành thần kinh tọa bị chèn ép và gây ra đau thần kinh tọa. Còn khi thoát vị nằm ở vùng cổ thì có thể gây ra đau cổ, vai, hoặc gây ra đau, tê hoặc yếu liệt tay chân. Nếu thoát vị ở vùng ngực thì chứng đau thần kinh liên sườn là triệu chứng có thể gặp. Các đĩa đệm ở vùng cổ và vùng thắt lưng hay bị thoát vị nhất.

Khi khối thoát vị lồi ra, nó kéo theo màng xương cạnh nó và lâu ngày xương sẽ mọc ra theo tạo thành những vành xương mà trên phim XQuang người ta nhìn thấy như những cái gai nhọn nên gọi là “gai cot song". Nếu thoat vi dia dem gây đau hoặc tê hay yếu liệt, Quí Vị thường đi khám bệnh và các bác sĩ đã giải quyết nó trước khi cái “gai” hình thành. Các khối thoát vị không gây ra triệu chứng gì (thường thì do chúng không gây chèn ép vào thần kinh) mới có đủ thời gian để tạo ra những cái “gai”. Cho nên Quí Vị chớ vội hoảng sợ khi biết mình có “gai cot song". Chỉ có rất ít những cái “gai” cần phải “nhổ” bỏ. Ngoài ra, mấu gai là tên gọi một bộ phận của cột sống, không liên quan gì đến cái “gai” mà chúng ta đang nói đến.

Tại sao các nhân nhầy lại có thể thoát ra ngoài bao xơ thành khối thoát vị được? Đấy là do quá trình thoái hóa gây ra. Khi con người ta mới biết đi thì cái đĩa đệm đã bắt đầu thoái hóa, càng lớn tuổi quá trình thoái hóa diễn ra càng nhanh. Cũng chẳng phải chỉ có cái đĩa đệm mới bị thoái hóa mà nhiều thứ trong cơ thể cũng bị như vậy. Thoái hóa có vai trò quan trọng nhất trong việc gây ra các thoát vị đĩa đệm, tuy nhiên các yếu tố khác như viêm khớp, làm nặng, chấn thương… cũng là những yếu tố làm cho cái bao xơ yếu đi và nứt nẻ. Ngoài ra, thoái hóa còn có thể làm cho các bộ phận khác của cột sống trở nên sần sùi, phình to ra và chèn vào các rễ thần kinh, giống như các khối thoát vị của đĩa đệm, hoặc chèn vào các bộ phận khác của cột sống gây ra đau lưng hoặc đau cổ.

Khi nhận được chẩn đoán “thoái hóa cột sống”, Quí vị đừng lo lắng quá, mặc dù có thể hơi buồn khi biết rằng mình đang già đi.

Như vậy, thoái hóa cột sống là yếu tố chính gây ra thoát vị đĩa đệm, từ đó sinh ra “gai” cột sống, đau thần kinh tọa. Thoái hóa cột sống còn có thể gây ra đau lưng, đau cổ hoặc gây ra đau thần kinh tọa mà không cần phải có thoát vị đĩa đệm. Ngoài ra, thoái hóa cột sống còn là nguyên nhân của một số bệnh khác nữa, tất cả những bệnh này được gọi chung là bệnh lí thoái hóa của cột sống.

Thoát vị đĩa đệm ở vùng thắt lưng là nguyên nhân chính gây ra đau thần kinh tọa. Còn nếu thoát vị đĩa đệm ở cổ thì Quí Vị thường được chẩn đoán “hội chứng cổ – vai – tay” hoặc cái gì đó tương tự.
Nhìn chung, mỗi tên gọi đều có ý nghĩa riêng của nó. Tuy nhiên hiện nay việc sử dụng những tên gọi này còn chưa thống nhất làm bối rối cho không ít người.

Theo : TS.BS Võ Xuân Sơn